ΚΑΙΡΟΣ

Ανώγεια

Ασθενής βροχή
11°C
άνεμος: 15 Νοτιοδυτικός

Ρέθυμνο

16°C
άνεμος: 27 Δυτικός

Σπήλι

14°C
άνεμος: 06 Δυτικός

Φράγμα Ποταμών

17°C
άνεμος: 13 Δυτικός

Καλλικράτης - Αργυρούπολη

Κρητική Διατροφή

Αναζητώντας διέξοδο στο διατροφικό αδιέξοδο τα τελευταία χρόνια, η κρητική διατροφή αποτελεί αντικείμενο μελέτης, αφού η πλειοψηφία των ερευνών αναδεικνύουν την κρητική κουζίνα ως το πιο χαρακτηριστικό και ποιοτικά υψηλό παράδειγμα μεσογειακής διατροφής.

Η Κρητική γη παράγει άφθονα κηπευτικά, χόρτα, λαχανικά, όσπρια και φρούτα. Οι Κρητικοί χρησιμοποιούν στο φαγητό τους βότανα και φυτά από τα βουνά του νησιού, όπως θυμάρι και βασιλικό, ενώ πολλές φορές συνοδεύουν το φαγητό με κρασί από τα τοπικά αμπέλια και παραδοσιακά ζυμωτό ψωμί.

Το λάδι για τους Κρητικούς, όπως και για όλους τους λαούς της Μεσογείου, αποτελεί τη βασική πηγή λίπους. Αποτελεί τη βάση της κρητικής και ελληνικής διατροφής και χρησιμοποιείται στα περισσότερα πιάτα εκτοπίζοντας το βούτυρο ή άλλα είδη λαδιού. Η θρεπτική αξία του λαδιού είναι τεράστια καθώς αποτελεί το πιο ισχυρό αντιοξειδωτικό της φύσης, προστατεύοντας δηλαδή τον οργανισμό από την οξείδωση και την ανάπτυξη των ελεύθερων ριζών που προκαλούν σοβαρές παθήσεις.

Το μεσογειακό κλίμα και η καλή σύσταση του εδάφους επιτρέπει στο ελαιόδενδρο όχι μόνο να ευδοκιμεί παντού, τόσο σε πεδινές όσο και σε ορεινές περιοχές, αλλά και να αποδίδει πολύ καλό λάδι με χαμηλή οξύτητα και υπέροχο άρωμα.

Η Ιστορία της Κρητικής Διατροφής

Η ιστορία της Κρητικής Διατροφής αποτελεί τη συνέχεια μιας παράδοσης που ξεκινά από τη μινωική εποχή και φτάνει ως τις μέρες μας. Από τα ευρήματα των αρχαιολογικών ανασκαφών φαίνεται πως και οι αρχαίοι Κρήτες, οι Μινωίτες, κατανάλωναν πριν από 4000 χρόνια τα προϊόντα που ανήκουν στην βάση της Κρητικής Διατροφής. Στα ανάκτορα της μινωικής εποχής βρέθηκαν τα μεγάλα πιθάρια αποθήκευσης για το λάδι της ελιάς, τους δημητριακούς καρπούς, τα όσπρια και το μέλι. Και στις διάφορες εικονογραφικές μαρτυρίες βλέπουμε τον απίθανο κόσμο των κρητικών φυτών και βοτάνων.

Με το πέρασμα των αιώνων η Κρητική κουζίνα συγκέντρωνε την γνώση και την εμπειρία που μεταδιδόταν από γενιά σε γενιά, έτσι που ο Αθηναίος, Έλληνας συγγραφέας των ρωμαϊκών χρόνων, να μας πληροφορεί για δύο εξαιρετικά περίπλοκα και γευστικά γλυκά που παρασκευάζονται στην αρχαία Κρήτη με πετιμέζι και μέλι, με ξηρούς καρπούς, σησάμι και σπόρια παπαρούνας.

Ακόμα και στα βυζαντινά χρόνια οι Κρητικοί διατηρούν τις συνήθειες τους και η κουζίνα των αστικών οικογενειών αρέσκεται σε πολύπλοκα εδέσματα, τα οποία πρόσφεραν εξαιρετική γεύση. Ο αγροτικός πληθυσμός εξακολουθεί να στηρίζει την επιβίωση του στη φύση: στα χόρτα, στους καρπούς, στα όσπρια, στην ελιά και το λάδι.

Το Κρητικό ελαίολαδο

Έχει αναφερθεί ότι η ελιά(link) καλλιεργήθηκε στην Κρήτη γύρω στα 3000 π.χ. Η αξία της ελιάς σαν δέντρο που προσφέρει καλή υγεία, υπήρχε ακόμα από τα αρχαία χρόνια. Στην αρχαία Ελλάδα ο Διοσκουρίδης και ο Διοκλής ύμνησαν τις ιαματικές της ιδιότητες, ο Αναξαγόρας και ο Εμπεδοκλής ερεύνησαν την ιστορική της διαδρομή. Ο Αριστοτέλης ανήγαγε την ελαιοκομία σε επιστήμη ενώ ο Σόλωνας θέσπισε τον πρώτο νόμο για την προστασία του ελαιόδεντρου σε νομοθετήματα που απαγόρευαν να κόβονται πάνω από δύο δέντρα ελιάς σε κάθε λιόφυτο κάθε χρόνο.

Πολλοί επιστήμονες στα συνέδρια τους ανά τον κόσμο είναι καθοριστικοί και σαφείς. Κυρίαρχο στοιχείο αυτής της υγιεινής διατροφής είναι το ελαιόλαδο, το ελιξίριο αυτό της καλής υγείας, της σωματικής ευρωστίας και  της μακροβιότητας.

Η διατροφική και θεραπευτική του αξία ήταν γνωστή στην Ελλάδα πριν από 6.000 χρόνια Το αρχαιότερο ελαιοτριβείο βρέθηκε στο οροπέδιο των Μεθάνων από τον Δέφνερ το 4.000 π.χ. Οι χρήσεις του εκτός από την διατροφή ήταν πολλές:

• Αφού το αρωμάτιζαν με βότανα (κόλιανδρο, κρόκο, κάρδαμο, σχοίνο, κύμινο, μάραθο κλπ) το συσκεύαζαν σε ειδικούς αμφορείς και το εξήγαγαν σε όλες τις χώρες της Μεσογείου.
• Το έδιναν ως έπαθλο στους νικητές των αγώνων σε ειδικούς αμφορείς που απεικόνιζαν το αγώνισμα του νικητή.
• Έκαναν επάλειψη στο σώμα τους οι αθλητές για να γίνονται ελαστικοί οι μύες.
• Στον Ιπποκράτειο ιατρικό κώδικα συναντώνται παραπάνω από 60 φαρμακευτικές χρήσεις του ελαιολάδου.
• Το χρησιμοποιούσαν ως μέσο καλλωπισμού σκέτο ή αρωματισμένο και ως φωτιστικό μέσο σε λυχνάρια φωτίζοντας σπίτια, ναούς και δημόσια οικοδομήματα.

Η Μαγειρική στη Κρήτη

Η μαγειρική τέχνη στην Κρήτη κινείται με απλούς τρόπους και μέσα:

• Οι συνδυασμοί είναι λιτοί και ευρηματικοί.
• Τα προϊόντα που χρησιμοποιούνται είναι πάντα εδώδιμα και εποχιακά.
• Στόχος η μέγιστη αξιοποίηση τους και η γευστική ανάδειξη της ατομικότητας τους.
• Το ελαιόλαδο είναι η μία και μοναδική λιπαρή ουσία που χρησιμοποιείται από τα Μινωικά χρόνια έως σήμερα. Η ελιά υπήρχε στην Κρήτη από το 3.000π.χ.
• Τα άγρια χόρτα τρώγονται συνήθως ωμά ή βραστά.
• Τα όσπρια καταναλώνονται συνήθως κατά τη διάρκεια των μεγάλων νηστειών.
• Το κρέας προέρχεται συνήθως από κατσίκια, πουλερικά και κατά τη διάρκεια του χειμώνα από χοιρινά.
• Τα κατσίκια ακόμα και σήμερα είναι ελεύθερης βοσκής.
• Τα ψάρια, τα μαλακόδερμα κλπ. θεωρούνται θαυμάσια εδέσματα.
• Τα μπαχαρικά δηλώνουν πάντα διακριτικά την παρουσία τους.
• Τα ψωμιά που χρησιμοποιούνται στο καθημερινό φαγητό περιέχουν τουλάχιστον 2 ειδών αλεύρι: σταρένιο και κρίθινο.
• Κύριες γλυκαντικές ουσίες ήταν και είναι το πετιμέζι και το θυμαρίσιο μέλι.
• Τα γαλακτοκομικά προϊόντα στην Κρητική διατροφή σαφώς και κατέχουν σημαντικότερη θέση και από το κρέας και από το ψάρι.
• Σε καμία άλλη κουζίνα του κόσμου τα σαλιγκάρια δεν κατέχουν τη θέση που κατέχουν στην κρητική.

Τα αρωματικά βότανα αξιοποιούνται κυρίως σε διάφορα αφεψήματα και λιγότερο ως αρωματικές ουσίες σε μαγειρικές κατασκευές.